MówiÄ…c o anarchizmie jako kierunku politycznym czy filozofii, należy przede wszystkim zapoznać siÄ™ z jego historiÄ… i głównymi teoretykami. Niestety dzisiaj postrzega siÄ™ anarchistyczne dziaÅ‚anie jedynie przez pryzmat subkulturowych haseÅ‚, które czÄ™stokroć nie majÄ… nic wspólnego z samÄ… ideÄ…. Czymże wiÄ™c jest ten anarchizm i jakie stawia sobie cele? PoczÄ…tki siÄ™gajÄ… XIII wieku i Williama Godwina, który jako pierwszy podjÄ…Å‚ próbÄ™ usystematyzowania doktryny. Jego anarchizm postrzegaÅ‚ przemoc paÅ„stwowÄ… jako skuteczne narzÄ™dzie zniewolenia jednostki i sztuczne podziaÅ‚ na klasy spoÅ‚eczne. Należy pamiÄ™tać, że w tamtych czasach czÅ‚owiek od chwili urodzenia aż do Å›mierci uzależniony byÅ‚ wyÅ‚Ä…cznie od struktur paÅ„stwowych i koÅ›cielnych. PaÅ„szczyźniany chÅ‚op nie potrafiÄ…cy czytać, czy rodzÄ…ca siÄ™ klasa robotnicza, nie posiadali żadnych praw. IdÄ…c za tym przykÅ‚adem kolejni teoretycy, że wspomnÄ™ tych najbardziej znanych jak Bakunin czy Kropotkin, podejmowali próbÄ™ okreÅ›lenia systemu spoÅ‚ecznego, w którym to każda jednostka mogÅ‚a rozwijać swe zainteresowania i wrodzone umiejÄ™tnoÅ›ci wedÅ‚ug wÅ‚asnych wyborów. OczywiÅ›cie w tych rozważaniach nie byÅ‚o mowy o wolnej amerykance i chaosie, które czÄ™sto przedstawiajÄ… przeciwnicy anarchizmu. AnarchiÅ›ci opierali swoje rozważania na podstawie „pomocy wzajemnej”, wedÅ‚ug której natura ludzka, jeżeli oczywiÅ›cie znajdzie siÄ™ w odpowiednich warunkach, jest bardziej skora do pomocy niż przemocy. Dobrym przykÅ‚adem mogÄ… tu być spoÅ‚ecznoÅ›ci plemienne, w których taka „pomoc wzajemna” jest bardzo rozwiniÄ™ta. To paÅ„stwo i koÅ›ciół staÅ‚y siÄ™ przyczynÄ… konfliktów zbrojnych, w wyniku których ginęły miliony. AnarchiÅ›ci podjÄ™li wiÄ™c próbÄ™ stworzenia podwalin teoretycznych, które zastÄ…piÅ‚ by dotychczasowy system wyzysku i narzuconej przemocy. CzÄ™sto powstaÅ‚Ä… tak doktrynÄ™ przyrównuje siÄ™ do komunizmu, co nie jest do koÅ„ca prawdÄ…. AnarchiÅ›ci pragnÄ… by decyzje podejmowane w spoÅ‚eczeÅ„stwie szÅ‚y od doÅ‚u ku górze „wÅ‚adzy”, która by jedynie nadzorowaÅ‚a decyzje obywateli. WÅ›ród wielu nurtów anarchistycznych najsilniejszym staÅ‚ siÄ™ anarchosyndykalizm, wedÅ‚ug którego decyzje realizowane sÄ… przez zwiÄ…zki zawodowe najbliższe spoÅ‚eczeÅ„stwu.
Anarchistyczne idee wielokrotnie wprowadzane byÅ‚y w życie czÄ™sto na dużą skalÄ™. WymieniÄ™ tylko te bardziej znane w historii: Powstanie w Kronsztadzie – 1921, Powstanie na Ukrainie – 1919 (Anarchistyczna Republika Ukrainy. Na terenach wiejskich powstaÅ‚y autonomiczne komuny, wolne od wpÅ‚ywów zewnÄ™trznych. Doskonale zorganizowane dostarczaÅ‚y dużych iloÅ›ci żywnoÅ›ci. ARU posiadaÅ‚a wÅ‚asnÄ… armiÄ™ powstaÅ„czÄ… i dobrze zorganizowanÄ… sieć wymiany i wspólnego zarzÄ…dzania krajem. PrzetrwaÅ‚a 3 lata nieustannie walczÄ…c z bolszewikami i biaÅ‚ymi), Rewolucja w Meksyku – 1910, Rewolucja w Hiszpanii – 1936 (doskonale zorganizowany zwiÄ…zek zawodowy CNT/FAI posiadajÄ…cy kilka milionów czÅ‚onków opanowaÅ‚ dużą część kraju. PosiadaÅ‚ wÅ‚asnÄ… armiÄ™ i milicjÄ™ anarchistycznÄ…. PoczÄ…tkowo we wspólnym froncie z komunistami przeciwko faszystom w koÅ„cu walczyÅ‚ z oboma totalitaryzmami i skapitulowaÅ‚ w 1939), Rewolucja w Mandżurii -1929 (oraz anarchistyczne KoreaÅ„skie Stowarzyszenie Ludowe. Zdecentralizowana, federacyjna struktura skÅ‚adaÅ‚a siÄ™ z rad wiosek, rad okrÄ™gów i rad regionalnych, które współdziaÅ‚aÅ‚y zajmujÄ…c siÄ™ kwestiami rolnictwa, edukacji, finansów. I znów armia anarchistyczna musiaÅ‚a walczyć z komunistami i pod ich naporem ustÄ…pić). OczywiÅ›cie tych powstaÅ„ i buntów anarchistycznych byÅ‚o znacznie wiÄ™cej ale to nie miejsce na ich opisywanie. Również w Polsce, choć w znacznie mniejszym stopniu niż w innych paÅ„stwach, istniaÅ‚y organizaje i grupy anarchistyczne. Warto tu wspomnieć chociażby o ZZZ (ZwiÄ…zek ZwiÄ…zków Zawodowych), który w swym anarchistycznym okresie po 1936 roku posiadaÅ‚ 20 tysiÄ™cy czÅ‚onków. Jego czÅ‚onkowie w czasie okupacji mieli wÅ‚asne oddziaÅ‚y zbrojne (przeprowadziÅ‚y one okoÅ‚o 57 akcji bojowych) i w czasie powstania warszawskiego walczyÅ‚y pod nazwÄ… 104 kompania syndykalistów, w skÅ‚ad której wchodziÅ‚o parÄ™set osób.
Również i w dzisiejszych czasach w Europie Zachodniej działają duże anarchosyndykalistyczne związki zawodowe jak chociażby szwedzki SAC posiadający ponad 100 tys. członków, hiszpańskie CGT, niemieckie FAU, francuskie CNT itp.
Tak więc patrząc na anarchizm nie wolno zapominać o jego historii, filozofii czy nawet roli historycznej (pierwsze próby świeckich szkół, prawa związkowe, prawa kobiet, na które to anarchiści mieli ogromny wpływ). Anarchizm nie oznaczał i nie oznacza chaosu, a próbę budowy nowego społeczeństwa na bardziej sprawiedliwych zasadach.
Osobom, które bardziej chciały by zainteresować się tematem polecam:
Anarchistyczne FAQ
http://anarchifaq.most.org.pl/
Anarchistyczne wydawnictwo oraz sklep
http://www.bractwotrojka.pl/
Anarchistyczny portal informacyjny
http://www.cia.bzzz.net/
Anarchosyndykalistyczny zwiÄ…zek zawodowy IP
http://www.ozzip.pl